Kırmızı Ringa” çocuklara okuryazarlık serüveninde eşlik eden ve onlara dünyayla baş etmenin farklı stratejilerini tanıtan ve hikâyeler anlatan sıra dışı bir kitap
Sarıgaga Yayınları’ndan çıkan “Kırmızı Ringa” (El Arenque Rojo) ilk bölümü metin içermeyen yani ”sessiz kitap” özellikleri taşıyan bir çalışma.
Sessiz kitaplar, sadece resimlerden oluşan, metin içermeyen kitaplardır. Bu kitapların görsel anlatımları çok güçlüdür. Yazı olmasa da okuyucu hikayeyi, resimleri izleyerek okuyabilir. Diğer yandan sessiz kitapların okuyucudan bir beklentisi de vardır: “Bakın, görün, hayal kurun.”
“Kırmızı Ringa”nın da ilk bölümünde bir parkta bir araya gelen birbirinden bağımsız karakterlerin yaşamından 20- 30 dakikalık bir kesit sunuluyor. Her şey çizimlere anlatılıyor. İkinci bölümde ise yazar parktaki karakterlerin bir kısmının öykülerini bizimle paylaşmış. Ancak bunlar, onun gözünden anlatımlar. Parktaki karakterlerin, bu kitabı eline alan kişi sayısı kadar hatta daha fazla farklı sayıda öyküsü olabilir. Bu yüzden kitabın yazarı ve çizeri (Gonzalo Moure- Alicia Varela) okuyucuya seslenerek şu notu düşmüşler:
“Nerede olursan ol, çevrende hikayeler vardır. Pek çok hikaye. İnsanlar kadar çok. Ama onları görür müyüz? Bazen evet. İşte bundan bahsediyor bu kitap. Başlangıçta, ilk baktığında yalnızca kırmızı ringa balığını göreceksin. Dikkatini dağıtmak için bir bahane, bir oyun, neredeyse bir şaka, Ama aslında o balık senin bakışın. Ringa balığı sensin, bu sayfalara kim bakarsa ringa balığı o. Denemeye ne dersin?”
“Kırmızı Ringa” aynı zamanda “wimmel kitapları” olarak adlandırılan bir kategorinin özelliklerini de barındırıyor. Almanca “wimmeln” kelimesi, bol olmak, kaynamak olarak çevrilebilir. Bu nedenle wimmelbuch, yoğun resimli kitap, bir bolluk kitabıdır. Popülerliği nedeniyle bu terim son yıllarda bir markaya dönüşmüştür. Ali Mitgutsch 1960’ların sonunda türü yaratan kişi olarak anılır. Rotraut Susanne Berner (Örneğin Mevsimler kitapları), Otto Maier, Thé Tjong Khing türün en tanınan yazar-çizerleridir.
“Wimmel kitapları birçok karakter ve ayrıntıyla birlikte bir dizi panorama içeren metinsiz resimli kitaplardır. Bu kitaplar çocuklara okuryazarlık serüveninde eşlik eden ve onlara dünyayla baş etmenin farklı stratejilerini tanıtan ve hikâye anlatan bir anlatı türüdür. Bulmaca ya da ara-bul kitaplarının aksine wimmel kitapları okuyucunun zengin içerikte kendi yöntemleriyle ilerlemelerine dayanır ve açık arama görevleriyle okuyucunun dikkatini yönlendirmez. Bu kitaplar değişik okuma seçenekleri sunar ve hem çocuklar hem de yetişkinler için bir tür oyun olarak tanımlanabilecek aktif bir katılımı teşvik eder. Wimmel kitaplarının bir özelliği de okuryazarlığın pek çok evresinde çocuklara eşlik ettiğinin görülmesidir. “Kırmızı Ringa” Wimmel kitaplarıyla paylaştığı özellikleriyle, algılama, sabır, dikkat, konsantrasyon, yorumlama becerisi, dil ve iletişim becerilerini geliştirmek konusunda kullanılmaya uygun bir materyal sunmaktadır.
Eleştirmenler genellikle wimmel kitaplarının 16. yüzyıl ressamları Hieronymus Bosch ve Pieter Brueghel ile temsil edilen bir sanat geleneği içinde yer aldığını belirtir. Bu ressamlar da karakterlerle dolu sahne kompozisyonu geleneğinin daha eski örneklerine başvurmuşlardır.
Wimmel kitaplarındaki karakterlerin bolluğu dünyanın karmaşık kompozisyonunu yansıtır ve bu, dünyanın zenginliği ile başa çıkmak için çeşitli stratejiler gerektirmektedir. Kitapta görsel bir hiyerarşi yer almadığından, çocuk kontrol edilebilir birimler yaratarak ve yabancı nesneleri tekrar tekrar inceleyerek, tekil öğelere odaklanabilir, işaret etme ve isimlendirme yoluyla birlikte gözlemleyecekleri nesneler üzerine uzlaşmaya ve bunlar hakkında yorum yapmaya çalışabilir.
Wimmel kitapları dünyanın birer modeli olarak tanımlanabilir ve tersi de olabilir: henüz okumayı bilmeyen çocuklar için dünya metni olmayan bir resimli kitaba benzer. Merakı teşvik ederler ve okuyucularının dünyayı okunabilir ve anlamlı kılmalarına yardımcı olurlar.” (Erken Okur-Yazarlık Derleyen Bettina Kümmerling- Meibauer, Koç Üniversitesi Yayınları – İngilizceden Çeviren: Ekin Uşşaklı)
“Kırmızı Ringa”nın yaratıcıları kitabın metinsiz olan bölümünde, dikkatle incelenirse, Rotraut Susanne Berner’in, “Sonbahar”, “Kış”, “İlkbahar”, “Yaz”, “Gece” kitaplarına bir gönderme yaparak bu serideki karakterlerin bazılarının benzerlerine yer veriyor. Bir şekilde Berner’e saygı duruşunda bulunuyor.
“Kırmızı Ringa” ikinci bölümünde hikâyelerin yer almasıyla klasik bir wimmel kitabından ayrılıyor. Ancak ilk bölümü her yaştan okuyucuya oyunlu, keyifli bir okuma sunuyor. Okuyucuların yıllar içinde dönüp dönüp kitapta yeni detaylar, yeni okumalar keşfetmesine olanak sağlıyor.
Satın almak için tıklayın
